Εννοιολογικός χάρτης για το "μουσείο"

Αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών στο νηπιαγωγείο

Συντάκτρια: Φαρδή Κυριακή

Με τον όρο "εννοιολογικό χάρτη" εννοούμε την προσπάθεια διερεύνησης μίας έννοιας από τα ίδια τα παιδιά. Σχηματικά ένας εννοιολογικός χάρτης μοιάζει με "άστρο" ή με "ήλιο". Στο κέντρο του γράφουμε συνήθως μία λέξη που αντιστοιχεί στην έννοια και στις άκρες κάθε ακτίνας τοποθετούμε εικόνες, λέξεις ή φράσεις που ορίζουν, νοηματοδοτούν την έννοια ή εκφράζουν αναπαραστάσεις των παιδιών σχετικές μ' αυτήν.

Ο εννοιολογικός χάρτης αποτελεί ένα σημαντικό μεθοδολογικό εργαλείο στη διδακτική πράξη και έχει ευρεία χρήση: σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε όλα τα επιστημονικά αντικείμενα που συσχετίζονται με την εκπαιδευτική διαδικασία, σε πολλές μεθοδολογικές προσεγγίσεις (σχέδια εργασίας, θεματικές προσεγγίσεις, διαθεματικές δραστηριότητες κ.ά.)

Σ' αυτήν την ανάρτηση θα αναφερθούμε σε μία εκπαιδευτική δραστηριότητα με κύριο προσανατολισμό τη δημιουργία ενός εννοιολογικού χάρτη με τις αναπαραστάσεις των παιδιών για την έννοια του μουσείου. Θα αξιοποιήσουμε τη χρήση ειδικών εκπαιδευτικών λογισμικών για το νηπιαγωγείο (παιδί και πληροφορική). Η δραστηριότητα αυτή θα μπορούσε αποτελέσει την αρχή ενός σχεδίου εργασίας για τα μουσεία, ή μία δραστηριότητα από όσες προηγούνται μιας εκπαιδευτικής επίσκεψης σε κάποιο μουσείο.

Ανάλυση της δραστηριότητας.

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Γλώσσα, Μελέτη Περιβάλλοντος, Μουσειακή εκπαίδευση, Χρονικές έννοιες, Ιστορικός Χρόνος, Παιδί και Πληροφορική.  

Πρότερες γνώσεις και αναπαραστάσεις των παιδιών: 1) Να γνωρίζουν τι είναι ένα μουσείο (τον χώρο, εσωτερικό και εξωτερικό, ποια αντικείμενα υπάρχουν σε ένα μουσείο και για ποιο λόγο). Αυτές τις αναπαραστάσεις μπορούν να τις έχουν τα παιδιά από προηγούμενες επισκέψεις σε κάποιο μουσείο ή από τη μελέτη εποπτικού υλικού στο χώρο του νηπιαγωγείου (μελέτη εικόνων, φωτογραφιών, προγραμμάτων μουσείων κ.ά.). 2) Ως προς τις ΤΠΕ: να μπορούν να χειρίζονται το ποντίκι, να μπορούν να επιλέγουν ένα αντικείμενο του λογισμικού, να μπορούν να "σέρνουν" και να "αφήνουν" το αντικείμενο με το ποντίκι. Να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο για να γράψουν λέξεις που μπορούν να αναγνωρίζουν από το περιβάλλον τους (φωτογραφίες, προγράμματα μουσείων, βιβλία).

Εκπαιδευτικό λογισμικό: Επιλέγεται το λογισμικό kidspiration επειδή είναι κατάλληλο για τη δημιουργία εννοιολογικού χάρτη στο χώρο της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης.

Διδακτικοί στόχοι: Α) Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: τα παιδιά να γνωρίζουν τη σημασία και το νόημα ενός μουσείου και να μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τη θεματική του μουσείου, με τα αντικείμενα που μπορεί να περιέχει, με το είδος του (σύγχρονο, αρχαιολογικό κ.ά.). Β) Ως προς τις ΤΠΕ: 1) Να επιλέγουν από μία βιβλιοθήκη ενός λογισμικού το κατάλληλο στοιχείο. 2) Να σέρνουν το στοιχείο με το ποντίκι και να το αφήνουν στο κατάλληλο σημείο του φύλλου χαρτιού του λογισμικού. 3) Να μεγαλώνουν το στοιχείο. 4) Να χρησιμοποιούν το σύστημα γραφής του λογισμικού για να γράψουν το όνομα του στοιχείου. 4) Να εκτυπώνουν την εργασία τους. Γ) Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία: Να εργάζονται σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική στρατηγική) στις οποίες χωρίζονται ανάλογα με την υποδομή του νηπιαγωγείου, δηλαδή πόσους υπολογιστές διαθέτει. Να μοιράζουν ρόλους και αρμοδιότητες μέσα στην ομάδα (συντονιστή, βοηθού κ.ά.). Να εξοικειώνονται στη λήψη αποφάσεων μέσα στην ομάδα.

Εκτιμώμενη διάρκεια: Μία εικοσάλεπτη δραστηριότητα.

Οργάνωση και φάσεις διεξαγωγής: Φαση 1η: Στα παιδιά εξηγείται το περιβάλλον του λογισμικού kidspiration. Διερευνούν τις βιβλιοθήκες του λογισμικού και επιλέγουν ποια από αυτές είναι κατάλληλη για να σχηματιστεί ο δικός τους εννοιολογικός χάρτης. Φάση 2η: Συνεργάζονται στις ομάδες για να σύρουν και να αφήσουν τα αντικείμενα που έχουν επιλέξει και έτσι να εκφράσουν τις αναπαραστάσεις τους σχετικά με την έννοια του μουσείου, το είδος και τα αντικείμενα που περιέχει.

Παράδειγμα   

Εννοιολογικός χάρτης για την έννοια "μουσείο"